“Ik heb de leukste baan van de wereld.” Aan het woord is Monique Zwetsloot, casemanager dementie bij Respect wonen-zorg- welzijn.
Een casemanager dementie begeleidt thuiswonende ouderen met dementie, hun partners en/of mantelzorgers zo optimaal mogelijk. Belangrijk daarbij is het uitgangspunt om mensen zo lang mogelijk in hun eigen en vertrouwde omgeving te kunnen laten leven, op een veilige manier. Men werkt vanuit de nieuwe Zorgstandaard Dementie, dat een samenhangende benadering voor het hele dementietraject voorstelt. Daarmee worden netwerken verbeterd en ondersteund, persoonsgericht en integraal.
Wat betekent dit?
“Samen met een regionale organisatie vertalen we programma’s in onze regio zodat we als zorgverleners op eenzelfde manier werken. En we maken ook gebruik van de Sociale Kaart Den Haag. Die is bedoeld om professionals, inwoners en hun netwerk op weg te helpen in het zoeken naar organisaties en activiteiten op het gebied van welzijn, wonen en zorg. Zo is er bij ons bijvoorbeeld een Studiegroep voor hoog opgeleide mensen die in hun werkzame leven hoge functies in het bedrijfsleven of de overheid hebben gehad en die met elkaar discussiëren over onderwerpen. Helaas zijn al dit soort activiteiten de afgelopen maanden geschrapt.”
Nou we het er toch over hebben: hoe hebben jullie de afgelopen tijd kunnen functioneren?
Monique vertelt verder: “Het is zwaar geweest. Voor de cliënten en de mantelzorgers maar ook op ons heeft het veel impact gehad. Normaal gesproken ga ik ongeveer eens in de zes weken op huisbezoek. En dat mocht niet meer. We moesten vooral thuis werken en afwisselend naar kantoor. In het begin hadden we ook geen beschikking over beschermingsmiddelen. Het beleid was alleen op huisbezoek gaan als het beslist noodzakelijk is. We konden de cliënten alleen telefonisch benaderen maar dan krijg je toch niet een goede indruk. Als bijvoorbeeld de partner zegt dat het goed gaat en dat ze zich kunnen redden, dan is het voor mij toch lastiger om een juiste inschatting te kunnen maken.”
Hoe hebben de afgelopen maanden cliënten zich kunnen redden?
“Ik heb intensiever contact gehad per telefoon, zowel met de cliënt als met de mantelzorger die bijvoorbeeld een zoon of dochter kan zijn. Het werkt het beste als ik contact heb met één mantelzorger in plaats van alle vier de kinderen. Dat gebeurt in een enkel geval en dat werkt niet in het voordeel van mijn cliënt. Nu ik weer op huisbezoek mag, schrik ik toch wel. Situaties zijn anders dan geschetst. Mensen hebben thuis in een isolement gezeten en je merkt dat dat ertoe heeft geleid dat het geheugen enorm achteruit is gegaan. En wat te denken van de partners? Die zijn volledig overbelast.”
Kun je een voorbeeld geven?
“Ja zeker, zij kunnen vaak prima de schijn ophouden maar dan blijkt het in de praktijk toch anders te zijn. Zo werd duidelijk dat een echtgenoot van een partner met dementie zijn partner niet alleen thuis durfde te laten als hij boodschappen ging doen. Dus nam hij zijn vrouw mee en liet hij haar dan buiten wachten. Dat is blijkbaar een aantal keren goed gegaan maar ze is ook een keer weggelopen. Gelukkig hebben bekenden haar gezien en is ze veilig thuisgekomen. Dat zijn schrijnende situaties. Zeker omdat mantelzorgers hun partner met dementie in deze onzekere tijd niet naar een verpleeghuis wilden brengen.”
En dan? Wat kun je dan als casemanager doen?
“Dat blijft lastig. Ik kan zorgen dat ik goed contact onderhoud met zowel de cliënt en de mantelzorger maar bijvoorbeeld ook met de huisarts en de thuiszorg. En soms moet er een rechterlijke macht aan te pas komen.”
Dat klinkt heftig. Wat gebeurt er dan?
“Dat is ook enorm heftig. Wanneer alles wordt geweigerd maar iemand krijgt niet de zorg die hij of zij nodig heeft, dan kunnen we in het uiterste geval de rechterlijke macht inzetten. Dan moet er eerst een indicatie worden aangevraagd; voor opname in het kader van dementie is dit ZZP-5. Vaak is deze dan al aanwezig. Vervolgens gaat de Wet Zorg en Dwang (artikel 21) in werking. Ook dat moet aangevraagd worden en volgt er een huisbezoek. Als een cliënt daarmee niet akkoord gaat, dan volgt de rechterlijke macht. En dan komen we samen met een advocaat, rechter, griffier, soms politie, thuiszorg en ik als casemanager.”
Monique komt met een voorbeeld:
“Een cliënt had een progressieve vorm van dementie met ernstige gedragsproblematiek. De partner had een beginnende vorm van dementie. Normaal gesproken zoekt de familie vooraf al een tehuis uit en kan een voorkeur opgeven. Maar dat is niet gezegd dat het ook lukt. Je hebt bijvoorbeeld wachtlijsten en zeker bij een gedwongen opname, valt er niets te kiezen. Ook daarvoor hanteren we een streng protocol. Maar het kan gebeuren dat een cliënt in Den Haag woont maar er in Emmen plaats is. Of dat er in een verpleeghuis al meerdere mensen met heftige problematieken zitten. Dan lukt het niet om iemand op een voorkeursplek te krijgen.”
En hoe zit het met de mantelzorgers? Die hebben ook een heftige periode achter de rug.
“Omdat de dagbesteding gesloten was hebben de partners 24 uur per dag zelf de zorg moeten leveren. En de kinderen kwamen niet langs omdat zij bang waren om hun ouders te besmetten. Het was super triest allemaal. En het enige dat ik kon doen was een luisterend oor bieden. Als Respectzorg bieden we wel een stuk of vier informatiemiddagen aan voor mantelzorgers. Dit organiseren we 2 x per jaar. Met sprekers op een bepaald gebied waarbij we ook de mogelijkheid bieden om van elkaar te leren.”
Wat zou je toekomstige cliënten en mantelzorgers adviseren?
“Het eerste gesprek is mega belangrijk. Dan wil ik graag de levensloop horen. Wat iemand als beroep heeft gehad, wat zijn hobby’s zijn, waar interesses liggen, dat soort dingen. Dan win je allereerst vertrouwen maar kun je ook later, wanneer het nodig is, de ondersteuning veel beter inzetten. Dus oriënteer je vooraf goed en bespreek alvast de wensen, wanneer dat nog kan.”
Zijn er nog zaken waar je in je werk tegenaan loopt?
“Ik vind dat we heel goed samenwerken in de regio. Maar wat ons werk vaak ingewikkeld maakt, is de hele administratieve rompslomp eromheen. Het is de bedoeling dat we al onze handelingen en huisbezoeken SMART rapporteren. Met elke verzekeraar heeft Respect Zorg een ander contract afgesloten om vergoedingen te krijgen. Daarnaast wordt niet alles vergoed. Soms moeten we weer een ander formulier invullen om bijvoorbeeld geld uit een potje van de gemeente te krijgen voor mantelzorgondersteuning. Want, als een cliënt is opgenomen, of komt te overlijden, stopt eigenlijk mijn werk. En daarmee de vergoeding. Maar, ik vind dat we ook de nazorg moeten regelen. Ik kan toch niet per direct al het contact met de partner of mantelzorger verbreken? Vanuit medemenselijkheid wil ik graag, zeker in de eerste periode daarna, nog weten hoe het met hen gaat. Het zou fijn zijn als we dat ook op de een of andere manier vergoed zouden krijgen.”
Interview #3 uit de serie ‘Op Reis met de TeamReisLeider’